SARİYERGAZETESİ.COM – HABER MERKEZİ
Denta Vita’dan Pedodontist Şila Saatçioğlu, çocukların diş sağlığı için ebeveynlerin merak ettikleri tüm detayları gazetemize anlattı.
Bebeklerin ağız ve diş bakımına ne zaman başlanır?
İlk diş çıkar ve fırçalama başlar. Bizim hastalarımıza söylediğimiz ilk şey bu oluyor. Bu işlemi her beslenmeden sonra temiz bir bez, bir fırça ya da marketlerde satılan özel parmak fırçaları ile yapılabilir. Azı dişleri çıkmaya başladıktan sonra ise daha özenli bir ağız diş bakımı gerekiyor. Yaşa göre uygun fırça ve gerekirse bebeklere özel (yutulabilir) diş macunları kullanılarak günde en az iki kez fırçalanmalı. Çocuklar çalkalama ve tükürme refleksi 4 yaş civarında geliştiğinden, o yaşa kadar diş macununun neredeyse tamamı yutulur. Bu sebeple yaşa uygun, çocuklara özel diş macunları tercih edilmelidir. Ürün ya da marka seçilmesinde bir diş hekiminden tavsiye istenebilir.
Peki, bu süreçte çocuk fırçaya nasıl alıştırılır?
Diş fırçalama alışkanlığının yerleşmesi için fırçanın önce çocuğa verilmesi, çocuk fırçalamasını bitirdikten sonra ebeveynlerin dişleri temizlemesi gerekiyor. Bu sayede bebeklikten itibaren fırçalama gözetim altında olabilir. Ailelerin bu konuda bilmesi gereken nokta; çocuklar, motor gelişim tamamlanana kadar etkin bir diş fırçalama ve ağız bakımı yapamazlar. Bu dönem çocuktan çocuğa değişebilmekle birlikte genellikle 5-6 yaşını buluyor. Çürüksüz dişler için çocuklar bu yaşa gelene kadar, dişlerini günde en az bir kere sizin fırçalamanız gerekiyor. Çocuk kendi ayakkabısını bağlayabilecek, kendi banyo ihtiyacını karşılayabilecek döneme kadar bu yardım devam etmelidir.
Süt dişi çürüklerinin en önemli nedenleri neler?
Diş çürüğü, doğru ve düzenli diş fırçalamama, yanlış beslenme alışkanlıkları, genetik faktörler, ağız florasındaki bakteriler gibi çoklu faktöre bağlı dünyada en yaygın olarak görülen enfeksiyöz hastalıktır. Süt dişleri yapısındaki bazı özelliklerden dolayı kalıcı dişlerden daha kolay ve hızlı çürüyor. Dişler çıktıktan sonra uzun süre fırçalanmaması, gece beslenmesi, çocuk her istediğinde çürük yapıcı besinlerin verilmesi bu tablonun en önemli nedenleri arasında yer alıyor.
Çürük süt dişlerine dolgu yapılması neden önemli?
Süt dişlerinin en önemli görevlerinden biri beslenmenin sağlanmasıdır. Çürüğün erken dönemlerinde sadece beslenme sonrasında ağrı hisseden çocuk, çürüğün derinleştiği durumlarda devamlı ağrı duymaya başlıyor. Yemek sırasında ağrı hisseden çocuk yemek yemek istemiyor, buna bağlı olarak da yetersiz beslenmeye bağlı olarak gelişim gerilikleri görülebiliyor. Yaygın çürükleri olup beslenme sorunu yaşayan hastalarımızda yapılan tedaviler sonrası hızla kilo alımını çok sık görüyoruz. Ebeveynler genellikle ‘nasılsa alttan dişi çıkacak’ düşüncesiyle süt dişlerinin tedavi edilmesindense çekilmesini talep ederler. Oysaki süt dişleri zamanından önce çekilmek zorunda kalırsa, arkadan gelen kalıcı dişin yeri, komşu dişler tarafından kapanır. Bu da kalıcı dişin gömük kalmasına, yanlış yerden çıkmasına ya da yer kaybına bağlı olarak ortodontik bozukluklara sebep olur. Süt dişlerinin diğer bir görevi de estetiğin sağlanmasıdır. Çocuklar için bunun önemli olmadığı düşünülse de çocukların da estetik kaygılar yaşadığını unutmamamız gerek. Çocuklar özellikle okul çağında birbirlerine karşı acımasız eleştiriler yaparlar. Özellikle ön dişlerinde çürük ve renkleşme olan çocuklar dişlerini göstermemek için gülmemeye, hatta daha az sözlü iletişim kurmaya başlarlar. Bu da sosyal iletişimlerinde bir diğer sıkıntı kaynağıdır. Bu durum onların özgüvenlerini ve ruhsal gelişimlerini olumsuz etkiler.
İlk diş muayenesi ne zaman olmalı?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ilk diş hekimi muayenesinin ilk diş çıktıktan sonra yapılmasını (genellikle 6 ay -1 yaş arası) öneriyor. Bu muayenenin öncelikli amacı; koruyucu hekimlik ve bilgilendirme yapmak. Muayeneye gelen ebeveynler; beslenme, diş ve ağız içi temizliği, yaşlara göre kullanılabilecek uygun diş fırçası, gerekli ise diş macunu, doğru ve etkin fırçalama, diş gelişimi, dişlerin çıkma ve dökülme zamanları gibi birçok konuda bilgilendiriliyor. Eğer herhangi bir tedavi gerekmiyorsa 3-4 yaşına kadar senede bir kez, daha sonra senede 2-3 kez düzenli kontrole gelinmeli.
Çocukların çocuk diş hekimlerine gitmesi şart mı?
Tıp alanında nasıl uzmanlaşma var ise diş hekimliği alanında da vardır. Çocuk diş hekimliği, çocuğun doğumdan başlayarak süt dişlerinin tamamının değiştiği 12-13’lü yaşlarla kadar uzanan süreçte, süt ve kalıcı dişlerinin korunması ve tedavisi ile ilgilenmektedir. Çocuk diş hekimlerinin en önemli önceliği diş hekimi korkusu oluşmamasını sağlamak, çocuklar için diş tedavisini keyifli bir oyuna çevirmek. Biz çocuğun bize güvenmesini, kaygısını azaltmasını sabırla bekler, her şeyi tek tek anlatır, gösterir ve sonra uygularız. Dolgu yapmadan önce tırnağında ya da diş modellerinde tüm aşamaları gösterir, hatta onun da yapmasına izin veririz. Bizim muayene odamızda her cihazın çocukça birer ismi vardır. Keyifle bu işi oyuna çevirerek işlerimizi hallederiz. Ailelerden en büyük beklentimiz ise muayeneye gelmeden önce çocuğa herhangi bir şey anlatmamalarıdır. Özellikle diş hekimiyle ilk kez tanışacak bir çocuğa rahatlatmak amaçlı söylenen ‘küçücük bir iğne yapabilir’, ‘çok az acıyabilir’ ‘matkap gibi bir şeyle çürüğü oyuyor çok kolay’ gibi sözler onların kaygısını artıracaktır. ‘Sakın korkma’ gibi telkinler ise çocukta “korkacak bir şey var demek ki” algısı yaratır.
Süt dişlerini korumak için alınacak önlemler neler?
Toplumun genelinde süt dişlerinin 7 yaşına kadar ağızda kaldığıyla ilgili yanlış bir bilgi var. Ön bölgedeki süt dişleri 7 yaşında değişse de arka bölgedeki süt azı dişleri 11-13 yaşına kadar ağızda kalır. Bizim amacımız o yaşa kadar süt dişlerini sorunsuz bir şekilde ağızda tutabilmektir. İlk dişin çıkmasıyla birlikte mutlaka fırçalamaya başlayın; fırça, gazlı bez ve parmak fırçalar kullanabilirsiniz. Azı dişleri çıkmaya başlayınca yutulabilir diş macunuyla daha dikkatli fırçalamaya başlayın. Emziği kesinlikle bal ve reçel gibi tatlı gıdalara batırmayın. Ballı süt, şekerli süt, tatlandırılmış meyve suyu gibi gıdaları biberon içerisine koyarak özellikle uyumadan önce ve uyku esnasında vermeyin. Emzirme döneminde gece boyu göğsünüzde emerek uyutmayın, emme sonrası biberon ile su içirmeye çalışın, (unutmayın anne sütü ortalama %8 şeker içerir.) Tatlı gıda tüketiminden sonra mümkünse dişlerini fırçalayın, değilse ağzını çalkalatın. Bir şikayetiniz olmasa da mutlaka düzenli olarak muayene olun. Süt dişleri yapısal olarak kalıcı dişlerimizden çok daha az mineral içerir, bu sebeple çürümeye eğilimi ve çürüğün ilerleme hızı çok daha yüksektir.
