SARİYERGAZETESİ.COM – Uzm. Dr. Bengi Bahar Demirbağ – KÖŞE YAZISI
Merhaba sevgili Sarıyerliler,
Geçtiğimiz iki ay demans (bunama) konusuna bir giriş yapmış, Alzheimer Hastalığı’nın (AH) nedenleri ve klinik bulguları üzerinde durmuştuk. Bu ay AH’na yaklaşım tanı ve tedavi yöntemlerine bir genel bakış yapacağız.
AH değerlendirme basamakları:
Hastanın hikayesi: Hastanın kendisinden ve kendisinin farkında olmadığı durumlarda ailesinden unutkanlığın başlaması ve ayrıntıları ile ilgili bilgiler alınır.
Özgeçmiş ve soygeçmiş sorgulaması: Hastanın diğer sistemik hatalıkları ve kullandığı ilaçlar sorgulanır. Kafa travması geçirilmiş mi, beyin damar hastalığı var mı, alkol ve sigara kullanımı sorgulanır. Ailede AH var mı, varsa yakınlık derecesi kaydedilir.
Hafıza testleri ve nöro psikolojik testler: Oryantasyon (yer, zaman, kişi farkındalığı), lisan dil yeteneği, anlama, isimlendirme, bilgileri kaydetme, geri çağırma, tekrarlama, okuma yazma, hesaplama yetileri değerlendirilir.
Nörolojik muayene: Genellikle normaldir
Labaroruar tetkikleri: Tam kan sayımı, elektrolitler, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, troid fonksiyon testleri, B12 vitamin kan düzeyi vb. gözden geçirilir.
Beyin MR incelemesi: Beyinde atrofi dediğimiz değişiklikler gözlenebilir. Beyni bir ceviz içine benzetirsek beynin etli kısımlarının incelmesi ve girintili kısımlarının arttığı görülür. Atrofi özellikle hipokampal bölge dediğimiz bölgede izlenir. İçinde beyin omurilik sıvısı dediğimiz sıvıyı barındıran ventrikül sisteminin de normale göre volüm artışı gösterdiği tespit edilir.
Elektroensefalografi (EEG): Beyin bioelektrik aktivitesinin azaldığı görülür.
ALZHEİMER HASTALIĞI’NIN TEDAVİSİ
Yeni çalışmalar sürmesine ve ilerlemesine rağmen AH’nın bugün için tam bir tedavisi yoktur. Ancak araştırmalar umut verici bir şekilde devam etmektedir.
AH’da ortaya çıkan hafıza bozukluğunun tedavisi tedavinin temelini oluşturur. İkincil olarak ortaya çıkabilecek depresyon, ajitasyon, uyku bozukluğu, davranış bozukluklarının tedavisi yapılmalıdır. Hastanın bu süreçte olabildiğince aktif olabileceği yaşam şartlarında olması, bakımının desteklenmesi, hijyenin sağlanması, idrar ve gaita kaçırma ile ilgili desteğin verilmesi ve hatta rehabilitasyonda tedavi sürecinin içindedir.
Yani aslına bakarsanız çok boyutlu bir tedavi yaklaşımı gereklidir. Net bir protokol yoktur, çünkü ortaya çıkan bulgular ve sorunlara yönelik yeni hamleler gerekecektir.
Hastanın daha önceden kullandığı ilaçlardan unutkanlığa yol açabilecek olanlar kesilmelidir. Beyin metabolizmasını hızlandırıcı ilaçlar (pirasetam, pentoksifilin) ve asetil kolin aktivitesini düzenleyen ilaçlar (rivastigmin, Donepezil) ayrıca kombine olarak Memantin kullanılmaktadır. Beyinde nöron (hücre) kaybına yol açan ”serbest radikaller” i ortadan kaldıran yaklaşımlarda çok günceldir. Gingo biloba,L carnitin, B;C;E vitaminlerinin hücre hasarını azalttığı düşünülmektedir. Psikiyatrik ilaçlar depreyon, halisinasyon, ajitasyon gibi durumlarda tedaviye eklenir. Psilitatrik bulgular ilaçlarlla kontrol alına alınmaya çalışılırken evde de güvenlik önlemleri oluşturulmalıdır. Hastada yürüme güçlüğü ve daha ileride yatağa bağımlılık söz konusu olduğunda hijyen ve yatak yaralarının önlenmesi sonda uygulaması önemli hususlardır. Beslenme problemleri hazır beslenme solüsyonları ile desteklenebilir.
Hasta yakınlarının da bu süreçte psikolojik olarak desteklenmesi gerekecektir. Hasta-hekim ve hasta yakını-hekim işbirliği bu noktada çok önemlidir.
Özetle Alzheimer hastalığının erken teşhisi, tedavinin erken başlaması ve iyi bir takiple bu zor süreç engellenebilir. AH yazımın en başında söylediğim gibi karanlık bir ormanda kaybolmuş gibi yalnız hisseden hastanın elinden sımsıkı tutmalı ve hastanın yaşamını aydınlatmalıyız.
Hepinize sağlıklı ve mutlu günler diliyorum…
Nöroloji Uzmanı
Beyin – Omurilik – Sinir hastalıkları
Adres: Merkez Mahallesi, Şehit Mithat Yılmaz Cd. No: 30/1 Sarıyer / İstanbul
Tel: 0212 218 61 66